Our Mythical Childhood...

30.12.2024 r.

Barbara Strycharczyk

Spotkanie ze starożytnym Rzymem. Część II. Rzymskie jubileusze

Rzymskie wakacje są zazwyczaj upalne, jednak w tym roku, podczas naszej szkolnej wyprawy do Rzymu Via antiqua 2024*, temperatury zaskoczyły nie tylko nas, mieszkańców północy. Tłok na chodnikach po zacienionej stronie ulic, przechodnie szukający ochłody przy fontannach i źródełkach z acqua potabile, lodziarnie oblegane przez spragnionych ochłody turystów. A jednak to nie upalna pogoda utrudniała nam w tym roku poszukiwanie śladów rzymskiego antyku, ale raczej powszechne w Wiecznym Mieście remonty, naprawy, zmiany i czasowe utrudnienia wprowadzone z powodu przygotowań do Roku Jubileuszowego 2025. Giubileo…, Giubileo 2025…, Roma Caput Mundi, Roma Aeterna – czytamy na banerach zapowiadających nadchodzące wydarzenia i uroczystości. Dawny cyrk Domicjana – obecnie Piazza Navona – ogrodzony płotem, w bazylice watykańskiej memoria nad grobem św. Piotra opakowana w rusztowania. 

Przygotowania do Jubileuszu w Bazylice św. Piotra i na Piazza Navona, fot. Barbara Strycharczyk. 

W Bazylice św. Piotra, fot. Barbara Strycharczyk.

Obecnie, już po otwarciu Porta Santa w bazylice watykańskiej, Rzym odświeżony i wyczyszczony czeka na przyjęcie pielgrzymów i turystów. 

Przygotowania do obchodów jubileuszowych, mimo tych sezonowych kłopotów, utrudniających zwiedzanie, były dla nas w czasie naszego ostatniego pobytu w Rzymie inspiracją do przemyśleń i rozmów o jubileuszach, również tych obchodzonych w starożytnym Mieście. Po wyjściu z Forum Romanum zwykle przechodzimy obok Teatru Marcellusa i Portyku Oktawii. Dotykanie rzymskiego antyku w tym miejscu, w kontekście przygotowań do świętowania Jubileuszu, przypomina, że Rzym w 17 roku p.n.e. był również placem budowy. Powstawał tu właśnie wielki kamienny teatr z przylegającym do niego otoczonym kolumnami portykiem, nazwanym przez Augusta na cześć siostry Portykiem Oktawii. A całe to przedsięwzięcie zaplanowano z okazji wielkiego święta ludi saeculares. Największy rzymski poeta Horacy napisał, na prośbę Augusta, hymn Carmen saeculare, a chór wykonał tę pieśń właśnie w teatrze Marcellusa 3 czerwca 17 r. p.n.e. na zakończenie trzydniowych świąt religijno-oczyszczających. 

Teatr Marcellusa, Wikipedia, pl.wikipedia.org/wiki/Teatr_Marcellusa#/media/Plik:Theatre_of_Marcellus-Rome2.JPG (dostęp z dn. 30.12.24). 

Ludi saeculares były w Rzymie takim odpowiednikiem Jubileuszu, który zgodnie z przyjętą w Mieście tradycją etruską odbywał się co 100 lat. Rzymskie świętowanie skupiało się głównie na rozrywkach i uroczystościach, które podkreślały potęgę Imperium Romanum i dostojnego władcy, ale w trwających przez trzy dni uroczystościach religijnych, połączonych ze składaniem ofiar na Kapitolu w intencji całego narodu rzymskiego, nie zabrakło modłów o pokój, opiekę nad małżeństwami, obfite plony, spokojny i błogi żywot dla starców, szacunek dla cnót i zachowanie przez młodzież dobrych obyczajów przodków. 

* Via antiqua – wyjazd naukowy do Rzymu – opisany w programie dostępnym na stronie http://www.omc.obta.al.uw.edu.pl/adfontes.