Our Mythical Childhood...

Los lektury szkolnej nie jest łatwy. Z jednej strony status ten poszerza krąg czytelników, z drugiej – obowiązek czytania może wpłynąć na kontakt z tekstem i przysłonić wiele jego fascynujących aspektów. 

Jest swego rodzaju ironią, że – jak zauważył w roku 1933 inny wybitny znawca i popularyzator antyku Tadeusz Zieliński – Jan Parandowski nie planował swojej Mitologii jako obowiązkowej lektury dla uczniów. Książka miała być przede wszystkim pomocą dla nauczycieli, którzy – niczym nowożytni Homerowie – wprowadzaliby podopiecznych w świat mitów, snując antyczne opowieści. Potencjał książki był jednak dużo większy, a jedna metoda korzystania z niej nie wyklucza drugiej. Wie to każdy, kto miał szczęście trafić na Nauczycielkę lub Nauczyciela, którzy stali się naszymi przewodnikami, wspierali nas oraz inspirowali, i o których wciąż myślimy z wdzięcznością wiele lat po ukończeniu szkoły. 

Parandowski, zanim został wybitnym znawcą i popularyzatorem kultury antycznej, też był uczniem. Zresztą pasja do antyku obudziła się w nim wtedy, gdy musiał intensywnie przygotowywać się do poprawki po otrzymaniu oceny niedostatecznej z Homera. 

Mitologia traktowana jako lektura szkolna pełni głównie funkcję informacyjną – zawiera wymagany w szkole zasób wiedzy o mitach. Książka Parandowskiego jest jednak czymś więcej. Autor pokazuje, jak głęboko antyk przenika kulturę polską, a efekty tego mitycznego związku mogą nas dzisiaj zaskoczyć. Tak na przykład, opisując satyrów i ich starożytne wizerunki, Parandowski wspomniał ironiczny poemat Jana Kochanowskiego Satyr albo Dziki Mąż, opublikowany w roku 1564, oraz obrazy Jacka Malczewskiego, który wciąż tworzył, gdy Parandowski pisał, a w roku 1924 obchodził siedemdziesiąte urodziny. 

W ten sposób Parandowski łączył przeszłość – zarówno starożytność, jak i epokę staropolską – ze współczesnością. Co więcej, niezwykła moc mitów przeniosła przesłanie Autora w przyszłość, w nasze czasy, ukazując uniwersalność pewnych idei – w tym przypadku: troski o przyrodę. Słowa Parandowskiego, który przytacza skargę mitycznego satyra na wycinkę lasów, sformułowaną przez Kochanowskiego w XVI wieku, brzmią zdumiewająco nowocześnie. Dziś przemawiają do nas może nawet mocniej niż do pierwszych czytelników Mitologii: 

Są oni [satyrowie] nam równie bliscy dziś jak przed wiekami. Nieraz w lesie zdaje się, że za chwilę posłyszymy, jak po mchach cwałują kosmate nóżki leśnego licha, które nagle stanie przed nami, jakby uciekło z obrazu Jacka Malczewskiego. I nie dziwi nas, że Kochanowski wprowadził bożka, co miał „twarz nie prawie cudną”, i przez jego usta skarżył się na bezmyślne niszczenie lasów w Polsce i głupią pogoń ludzi za pieniądzem. 

Takich pobudzających do refleksji fragmentów jest dużo więcej. Z okazji setnej rocznicy publikacji Mitologii Jana Parandowskiego planujemy działania na Wydziale „Artes Liberales”, w ramach seminarium „Nasze Mityczne Dzieciństwo” na studiach kulturoznawstwo – cywilizacja śródziemnomorska. Zapraszamy także Społeczność szkolną do przyłączenia się do nas i odkrywania (na nowo) tej książki. Pozwólcie, by Was zaskoczyła i poruszyła, i opowiedzcie o Waszych odkryciach. Proponujemy trzy typy działań:

#ParandowskiMitologia2024
Zapraszamy do wspólnej popularyzacji Mitologii Parandowskiego. Zostańcie jej Ambasadorkami i Ambasadorami w Waszej szkole. Spróbujcie wybrać z Waszym nauczycielem-opiekunem ciekawe dla Was fragmenty tekstu i przygotujcie na ich podstawie szkolną sesję poświęconą Mitologii. Możecie opracować i przedstawić na przykład współczesną recepcję wybranych postaci, o których przeczytaliście w książce Parandowskiego. Prawdopodobnie spotykacie je też w serialach, grach komputerowych, a nawet muzyce rockowej. A może widzieliście Atenę w muzeum, Narcyza w ogrodzie, a Neptuna w planetarium? Podzielcie się wrażeniami z takich spotkań. W ten sposób rozwiniecie umiejętności pracy zespołowej i kompetencje popularyzatorskie, a także dacie nowe życie starożytnym mitom. Zachęcamy do przesyłania relacji z działań szkolnych na adres mailowy obta.team@al.uw.edu.pl – z radością zamieścimy je na stronie projektu. Jeśli prezentujecie Wasze działania na stronach internetowych szkoły, oznaczajcie je hasztagiem #ParandowskiMitologia2024, żeby wszyscy mogli je obserwować.

#godzinaśródziemnomorska2024
Zapraszamy do wspólnego czytania Mitologii 23 kwietnia 2024 roku. Prosimy o zgłaszanie już teraz chęci udziału w wydarzeniu na adres mailowy obta.team@al.uw.edu.pl. Przygotujemy mapkę, na której będziemy oznaczać szkoły dołączające do projektu. Prosimy też o przesyłanie relacji lub zdjęć z lektury (oczywiście za zgodą osób robiących zdjęcia i fotografowanych). Wstawimy je na stronę projektu. Jeśli Społeczność danej szkoły planuje publikować na własnej stronie materiały lub transmisję z lektury, prosimy o oznaczanie ich hasztagiem #godzinaśródziemnomorska2024 – dzięki temu wszyscy będziemy mogli się z nimi łatwo zapoznać. 

#mitycznyesej 
Zapraszamy Uczennice i Uczniów do udziału w konkursie na esej inspirowany Mitologią Jana Parandowskiego. Prace nagrodzone przez Jury zostaną opublikowane w tomie jubileuszowym, razem z tekstami artystów, naukowców i popularyzatorów kultury, dla których książka Parandowskiego była, a także wciąż jest ważnym życiowym drogowskazem. Termin nadsyłania esejów upływa 31 października 2023 roku. Szczegółowe informacje są dostępne w regulaminie. 

***

Życzymy Wam odkrywczej wyprawy do świata mitów według Jana Parandowskiego i z niecierpliwością czekamy na Wasze relacje z podróży!